Ekonet Haber Taraftar Değil, Haberciyiz
İsrail askerlerinin ifadeleri, Gazze’deki operasyonlarda Çin menşeli ticari insansız hava araçlarının (İHA) sivillere yönelik saldırılarda kullanıldığını ortaya koydu. İsrail gazetesi Globes, Çin merkezli Autel Robotics firmasına ait EVO model İHA’ların başlangıçta keşif amacıyla kullanıldığını, ancak daha sonra el bombası gibi ölümcül mühimmatlarla donatıldığını yazdı.
İsrail merkezli bağımsız yayın kuruluşları +972 Magazine ve Local Call tarafından yürütülen kapsamlı bir soruşturma, bu iddiaları detaylandırdı. Soruşturma, Gazze’de görev yapmış yedi İsrail askerinin ifadelerine dayanıyor. Askerler, EVO model drone’ların manuel olarak kontrol edildiğini ve sivillerin – çocuklar dahil – bilinçli olarak hedef alındığını ileri sürdü.
Bir asker, “Bu yıl Refah’ta görev yaptım. Tahliye edilen bir mahalleye EVO İHA’larla saldırı düzenledik,” dedi. Aynı asker, uzak bir noktada bisiklet süren bir çocuğa yönelik saldırı girişimini de anlattı. Orta Gazze’de görev yapan başka bir asker ise İHA’ların “keyfi şekilde” kullanıldığını ifade etti.
Görüntülü Kanıtlar ve Sivil Kayıplar
Temmuz ayı başlarında Filistinli gazeteci Yunus Tairavi, EVO model bir İHA’nın el bombası bıraktığına dair görüntüler yayımladı. Saldırı, Gazze’nin kuzeyindeki Netzarim Koridoru’nda gerçekleşti. Videoda, drone’un kontrol arayüzünde “Demir Top Atıcı Cihazı” yazısının yer aldığı görülüyor. +972, bu arayüzün Autel Robotics ürünlerine ait olduğunu gösteren teknik tasarımlarla uyuştuğunu belirtti.
Autel Robotics: “Savaş Bölgelerine Satış Yapmadık”
Autel Robotics, iddialara ilişkin yaptığı açıklamada, İsrail ordusuna veya savaş bölgelerine herhangi bir İHA satışı gerçekleştirmediklerini öne sürdü. Şirket, ortaya çıkan bulgulardan “derin endişe duyduklarını” ve durumdan “son derece rahatsız olduklarını” belirtti.
Belgeler ve İfşaatlar: Gayriresmî Yollardan Satış
Ancak +972, elde ettiği belgelerle bu açıklamaların inandırıcılığını sorguladı. Dört İsrailli ithalatçıyla yapılan görüşmeler, e-posta yazışmaları ve mahkeme kayıtları, Autel’in bu satışlardan habersiz olmadığını gösteriyor.
İsrail merkezli ORZ Systems şirketinin sahibi Gil Shalev, “Resmi olarak Çin, savaş bölgelerine askeri amaçlı İHA satışına izin vermez. Ama Autel, bunu gayriresmî yollarla mümkün kılıyor,” dedi. Shalev, Autel’den alınan garanti belgeleriyle satış yaptığını da doğruladı, ancak yöntemlerin gizli tutulduğunu ekledi.
“Drone World” adlı bir başka ithalatçı Jad Moore ise bu cihazların üçüncü ülkeler üzerinden temin edilebildiğini ve İsrail ordusunun cihazlara yerleştirilen coğrafi sınırlamaları (jeofencing) aşmayı başardığını iddia etti.
Ticari Drone’lar Askerî Silaha Dönüştü
Amazon gibi platformlarda yaklaşık 3.000 dolara satılan EVO İHA’lar, ilk etapta görüntüleme amaçlı olarak tasarlandı. Ancak İsrail ordusu, bu cihazları “Demir Top” adlı özel bir aparatla modifiye ederek el bombası taşıyabilir hale getirdi.
Askerlerin ifadelerine göre, bu tür ticari drone’lar; düşük maliyet, hızlı silahlandırma imkânı ve sahada kolay kullanım gibi avantajları sayesinde, geleneksel askeri İHA’lara alternatif olarak kullanılıyor.
Bu gelişmeler, sivil altyapıların ve uluslararası hukuk kurallarının ihlal edildiğine yönelik endişeleri artırırken, ticari drone üreticilerinin küresel sorumluluğu da tekrar gündeme taşıdı.
