ABD ve İsrail İzole Oluyor: Filistin’e Küresel Destek Artıyor

Filistin, BM üyesi 193 ülkenin 149’u tarafından devlet olarak tanınmasına rağmen, tam üyelik hakkını ABD veto ediyor. Buna rağmen 10 ülke daha Filistin’i tanıyacak, İsrail daha da yalnızlaşacak.
Filistin’in BM süreci 1974’te FKÖ’nün Genel Kurul’da gözlemci statüsü kazanmasıyla başladı. 1988’de bağımsızlık ilanıyla bu statü Filistin’e devredildi. 2012’de ise BM Genel Kurulu, Filistin’i “üye olmayan gözlemci devlet” konumuna yükseltti. Ancak bu statü, tam üyeliğin getireceği oy hakkı ve diplomatik avantajları sağlamıyor.

BM’DE TAM ÜYELİK İÇİN ENGELLER

BM’de tam üyelik için Genel Kurul’un yanı sıra Güvenlik Konseyi’nin de tavsiyesi gerekiyor. 15 üyeden en az 9’unun onayı yeterli olsa da, daimi üyelerden birinin vetosu süreci engelleyebiliyor. ABD, İsrail’in güvenliği gerekçesiyle Filistin’in başvurularını defalarca veto etti. Nisan 2024’te yapılan son oylamada 12 ülke “evet” derken, 2 ülke çekimser kaldı ve ABD’nin vetosu süreci çıkmaza soktu.

TAM ÜYELİĞİN FİLİSTİN İÇİN ÖNEMİ

Tam üyelik durumunda Filistin, BM Genel Kurulu’nda oy kullanabilecek, teklif ve değişiklik önergeleri sunabilecek ve Genel Kurul ile komitelerde resmi görevlere seçilebilecek. Bu, Filistin’e uluslararası sistemde eşit bir aktör olarak diplomatik ve hukuki güç kazandıracak.

FRANSA VE SUUDİ ARABİSTAN’DAN BAŞLATILAN GİRİŞİME TÜRKİYE ÖNCÜ OLDU

Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ve Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Salman tarafından başlatılan girişim, ilk toplantısını 28-30 Temmuz’da yapmış ve “New York Bildirisi” kabul edilmişti.

Türkiye de İrlanda ile birlikte sürece aktif katıldı ve “İki Devletli Çözümün Korunması” başlıklı çalışma grubunun liderliğini üstlendi. Bildiri, Filistin Devleti’nin kurulmasını ve iki devletli çözüm temelinde kalıcı çözümler için hızlı adımlar atılmasını öngörüyor.

MAHMUD ABBAS, VİDEO KONFERANS İLE KATILACAK

Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas, ABD’nin vize engeli nedeniyle toplantıya katılamayacak; ancak video konferans yoluyla konuşma yapmasına izin verildi.

5 DAİMİ ÜYEDEN FİLİSTİN’İ TANIMAYAN TEK ÜLKE ABD OLACAK

Konferansın düzenleyicisi Fransa, Cumhurbaşkanı Macron aracılığıyla Filistin Devleti’ni resmen tanıyacağını duyuracak. Macron, iki devletli çözümün tek alternatif olduğunu ve İsrail’e bu mesajı iletecek.

İngiltere’nin de BM Genel Kurulu öncesinde Filistin’i tanıyacağı belirtiliyor. Başbakan Keir Starmer, Temmuz ayında İsrail’in Gazze saldırılarını durdurmaması durumunda tanıma kararı alacaklarını açıklamıştı.

Fransa ve İngiltere’nin tanımasıyla, BM Güvenlik Konseyi’nin beş daimî üyesi arasında Filistin’i tanımayan tek ülke ABD kalacak.

AB’DE FİLİSTİN’İ TANIYAN ÜLKELER ARTIYOR

Konferans sırasında Kanada, Avustralya, Belçika, Lüksemburg ve Malta gibi ülkelerin de Filistin’i tanıması bekleniyor. Son bir yılda Norveç, İspanya, Slovenya ve İrlanda da tanımıştı.

AB içinde hâlâ tanımayan ülkeler arasında Almanya, Hollanda, Avusturya, Macaristan ve İtalya bulunuyor. Finlandiya ve Portekiz süreci değerlendirme aşamasında. Yunanistan, Çekya, Hırvatistan ve Baltık ülkeleri de henüz tanımadı.

Ancak AB, İsrail’in durmayan saldırıları ve yarattığı insani kriz nedeniyle bazı önlemler almak zorunda kaldı. Bunlar arasında iki aşırı sağcı İsrailli bakanın Schengen bölgesine girişinin yasaklanması ve İsrail ile serbest ticaretin askıya alınması yer alıyor.

FİLİSTİN’İ TANIYAN ÜLKELER

Filistin, 1988’de bağımsızlığını ilan ettiğinden bu yana BM üyesi 193 ülkeden 149’u tarafından tanındı. Türkiye de bu ülkelere dahil. Son bir yıl içinde Norveç, İspanya, Slovenya ve İrlanda tanıyan ülkeler arasında yer aldı.

FİLİSTİN’İ 10 ÜLKE DAHA “DEVLET” OLARAK TANIYACAK

Andorra, Avustralya, Kanada, Finlandiya, Fransa, İzlanda, İrlanda, Lüksemburg, Malta, Yeni Zelanda, Norveç, Portekiz, San Marino, Slovenya ve İspanya dışişleri bakanları 12 Eylül’de “New York Çağrısı” isimli ortak açıklama yaparak, henüz tanımamış ülkeleri Filistin’i tanımaya davet etti.

Genel Kurul sırasında 10 ülkenin Filistin devletini tanıması bekleniyor. Bu ülkeler arasında Fransa, Kanada, Avustralya, Belçika, Lüksemburg, Malta, Portekiz, Andorra ve San Marino bulunuyor. İngiltere de Başbakan Keir Starmer aracılığıyla tanıyacağını açıkladı.

FİLİSTİN’İ TANIMAYAN ÜLKELER

Filistin’i henüz tanımayan ülkeler şöyle:

Almanya, ABD, Andorra, Avusturya, Danimarka, Eritre, Estonya, Fiji, Finlandiya, Güney Kore, Hırvatistan, Hollanda, İsrail, İsviçre, İtalya, Japonya, Kamerun, Kiribati, Kuzey Makedonya, Letonya, Lihtenştayn, Litvanya, Marshall Adaları, Mikronezya, Moldova, Monako, Myanmar, Nauru, Palau, Panama, Samoa, Singapur, Solomon Adaları, Tonga, Tuvalu, Yeni Zelanda ve Yunanistan.

İKİ DEVLETLİ ÇÖZÜM

İki devletli çözüm, başkenti Doğu Kudüs olan bir Filistin devletinin kurulmasını ve sınırlarının 1967 öncesi sınırlara yakın olmasını öngörüyor. İsrail ise buna şiddetle karşı çıkıyor.

ABD DE İSRAİL İLE BİRLİKTE “YALNIZ” KALDI

ABD, Filistin devletinin tanınmasını desteklemiyor. Washington, BM Güvenlik Konseyi’nde Gazze’de kalıcı ateşkes çağrısını veto ederek yalnız kaldı. ABD Dışişleri yetkilileri, Filistin’in tanınmasının Hamas’ı cesaretlendireceğini savunuyor.

İSRAİL’İN TEPKİSİ VE YERLEŞİM PLANLARI

İsrail, Filistin devletinin tanınmasını “teröre hizmet” olarak nitelendiriyor. Batı Şeria’daki yeni yerleşim projeleri, Filistin topraklarını bölmeyi ve Doğu Kudüs’ten ayırmayı hedefliyor. Netanyahu, Filistin devleti kurulmayacağını açıkladı.